Sendika: Üreten İnsanlar Birleşiyor
Sendika bir grup insan veya bir şirketin oluşturduğu gruplardır. Kelime Fransızcada sendika anlamına gelen “syndicat” kelimesinden türetilmiştir. “Syndica” yönetici anlamına gelir. Bir ekip olarak birlikte çalışan bir grup insan veya işletmenin tanımı olan sendikanın kuruluş amacı çalışan ve üreten kesim için bir görev üstlenmek, temsil ettiği insanlar adına yetkililerle görüşmek, işçilerin ve üreten kimselerin hayatında ezilmesini ve kötü şartlar altında çalışmasını engellemek gibi görevler vardır.
İlk Sendikalar Ne Zaman Kuruldu ?
Dünya üzerinde ilk sendika 1794 yılında Amerika’nın Philadelphia eyaletinde bir grup ayakkabıcı tarafından kurulmuştur. İlk kurulduğunda yerel bir sendika olan ayakkabıcıların sendikasıyla, insanlar aynı zanaat ve meslek gruplarının katılacağı sendikaları kurmaya başladı. İlk örgütlenme düzeyleri yerel olan bu sendikalar mesleki sendikacılık ilkesini benimsemişlerdi.
Bu yerel düzeydeki sendikaların hak arama ve grev hareketleri sırasında dayanışmaları başlamış yapılan işbirliği sonucu ilk federasyon kurulmuştur. Bunun yanında İngiltere’de sendikacılık faaliyetlerinde ön plandadır.
Ülkemizde İlk Sendikalaşma Hareketleri
Sanılanın aksine Ameleperver Cemiyeti ilk sendikal hareketlerimizden biri değildir. İsmi de Ameleperver değil, Amelperver’dir. Bir grup hayırsever kişi tarafından kurulmuştur. Osmanlı dönemi ülkemizde yapılan grev ve eylemler yine aynı iş kolundaki insanların sendikasız bir şekilde düzenledikleridir. Osmanlı devleti içerisinde sendika hareketleri 1908 yılında sonra yaygınlaşmaya başlamıştır. 1908 ve 1909 yılında çıkarılan kanunlarla birlikte kamuya yönelik hizmetlerde bulunan işçilerin sendikalaşması yasaklandı.
Bu yasalar 1936 yılına kadar yürürlükte kalmıştır.
1960’lı yıllara kadar sendika hareketleri engellenmiş olsa da bu yıllarda işçi grupları 1961 Anayasası’nın getirdiği özgürlük hareketleri neticesinde ilk sendikalarını kurmaya başlamış ve işçilere büyük haklar tanınmıştır.
Günümüzde Sendikalar
Günümüzde sendika olgusu yaygınlaşmış ve belirli iş gruplarından meslek sendikaları denilebilecek sendikalar kurulmuştur. Günümüz sendikalar konfederasyon şeklinde bir örgütlenmeye gitmiş (Türk-İş, DİSK, Hak-İş) bu örgütlenmiş sendikaların yanında bağımsız işçi sendikaları da yerini almıştır.
Bağımsız Sendika ve Sarı Sendika Tanımı
Bağımsız Sendika: Çalışanların herhangi bir siyasi partinin vesayetini ve gücü altına almasına karşı çıkan kimsenin piyonu olmadığını gücünü çalışanlardan aldığını iddia eden sendikalardır.
Sarı Sendika: Sarı sendika tanımı ilk olarak Fransa’da ortaya çıkmıştır. İşveren o dönemki yapılan grevi kırmak maksadıyla kendi denetimi altındaki sendikayı grevi kırmak için görevlendirmiş ve grevi kırmak için görevlendirilen işçiler sarı bir binadan çıkmış ve grevdeki işçiler kendileri ve işveren emrini yerine getiren sendikayla farkını anlatmak için “sarı sendika” tabirini kullanmışlardır. Bu terim işverenler tarafından kabul görülmüş ve “Sarı” isminde haftalık bir gazetede yayınlanmıştır. Böylelikle sarı sendika işçiden çok işverenin menfaatini koruyan ve kollayan sermaye sahipleri ile işbirliği yaparak işçilerin haklarının alınmasına yönelik hareketleri engelleyen veyahut kısıtlayan sendikalardır.
Sendikalara Nasıl Üye Olunur ?
Çalışanlar, çalıştıkları iş yerinin girdiği hizmete kolunda kurulmuş bir sendikaya üye olabilirler. Kişi üye olmak istediği sendikaya üyelik formunu doldurarak imzalar ve başvurusu yapılmış olur. Kişinin başvurusu sendika yetkilileri tarafından uygun görülürse kabul edilir. Ayrıca bir işçi tek başına bir sendikaya da üye olabilir yani bir kişi bir sendikaya üyelik başvurusu yapmak için yanına birilerini toplamak zorunda değildir.
Sendika Öncülüğünde Yapılan Toplu İş Sözleşmesi Nedir ?
Toplu iş sözleşmeleri işçilerin sendika aracılığı ile işverenle yaptıkları çalışma koşulları ve haklarını belirleyen yazılı anlaşmalardır. Sözleşme işçilerin alacakları ücretlerden sosyal haklarına kadar geniş bir çerçeve içerisinde düzenlemeler barındırır. Bu sözleşmeler 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile düzenlenmiştir. Sözleşme bir ila üç yıllık olacak şekilde imzalanır ve sözleşmenin yapılabilmesi için minimum bir işçi sayısına ihtiyaç yoktur. Önemli olan, iş yerindeki işçilerin belirli bir kısmının sendika tarafından temsil edilmesidir.
Bunun yanında çalışanların korkularından biri ise
“Sendikaya üye olunca işten çıkarılır mıyım ?” korkusudur. Bu korku yersiz bir korkudur. Çünkü yukarıda bahsettiğimiz kanunla birlikte bu durumda düzenlenmiştir. Kanunun 25. inci maddesinde “İşçiler, sendikaya üye olmaları veya olmamaları, sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya farklı işleme tabi tutulamaz.” demektedir.
Ayrıca Anayasamızın 51. inci maddesinde “Çalışanlar ve işverenler, sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz.” demektedir.
İşçi ayrıca kendi hür iradesiyle sendikasından istifa edebilir ve yoluna sendikasız veya başka bir sendika ile devam edebilir. İşçi sendikasından istifa ile eğer sendikanın yaptığı toplu iş sözleşmesi varsa bu sözleşme haklarını kaybedecek ve hak kaybına uğrayacaktır. İstifası ise başvurma tarihinden 30 gün sonra geçerli olacaktır.
Bu 30 günün sonunda başka bir sendikaya üye olabilir veya tekrardan aynı sendikaya üye olabilir.
Tüm bunlar sendikayı önemli kılar ve bir işçinin işverene karşı yasal haklarını koruması daha da kolaylaşır. Oluşan kötü çalışma koşullarından daha iyi çalışma koşulları sağlar. Ücretlerin iyileştirilmesini alacakları ücretin zamanında ve eksiksiz ödenmesini sağlar. Meslekten doğabilecek hastalıkların önlenmesi veya minimum seviyeye düşürülmesi için çaba sarfeder. İşçilerin herhangi bir iş kazasına sebebiyet vermemesi ve bu durumda yaralanmasını önlemek için gerekli eğitimleri verir. İşverene kaza olmaması için gerekli önlemleri aldırır.
Sendikalar kalabalık insanlar topluluğu olduğu için işverene bir baskı aracı olarak iş güvencesi ve işçiye yapılan haksız durumlarda destek sağlar. (Grev, kamuoyu desteği sağlama)
İşçinin gücünün farkına varmasını sağlayan sendikalar adil ve onurlu bir çalışma ortamı sağlar.
Bir diğer içeriğimize buradan ulaşabilirsiniz.
Gürsel Ayaydın
https://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1622702852b.pdf
https://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1322171321b.pdf
YANDAŞ SARI SENDİKALARIN ANATOMİSİ
https://www.harbiyehukuk.com/sendikal-tazminat-nedir/
https://multinet.com.tr/blog/insan-kaynaklari/toplu-is-sozlesmesi-nedir
