Renklerin Psikolojik Etkileri

Renklerin psikolojik etkileri insanda meydana getirdiği hislerle ilgilidir. Her renk insanda farklı duygular uyandırır. Bazı renkler sakinleştirir, bazıları ise heyecanlandırır. Birbirine yakın renklerin etkileri de birbirine benzemektedir. Geçmişten günümüze insanoğlu renklerin kendilerine ve yaşantılarına etkilerini devamlı olarak merak edip araştırmışlardır.

Uzakdoğu ülkelerinde bir tür terapi yöntemi de olan renklerin etkisi günümüzde de bir çok alanda kullanılmaktadır. Özellikle kurumsal alanlarda dikkat çeken ve insan psikolojilerini etkileyen bazı renkler içe kapanıklık yaparken, bazı renklerinde enerji verici bir etkisi vardır. Bu da renklerin önemli bir etken olduğunu ortaya koymaktadır.

Yine bazı sanatçılarda eserlerini renklerin insan psikolojisine etkilerini göz önüne alarak yapmaktadırlar. Hazırlanan tasarımlar ve reklamlar da bu etkileri dikkate alarak yapılmaktadır.

Sıcak ve Soğuk Renkler

Renk kavramını ele aldığımız zaman bu kavram, bilimsel bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Isaac Newton güneşten gelen ışınları bir prizma ile yansıtmış ve renklerin ayrışmasını sağlamıştır. Bu alanda ilk kez yapılmış olan bu çalışmada gök kuşağı renkleri tespit edilmiştir. Her bir rengin şiddeti ve insan psikolojisinde yarattığı etki birbirinden farklıdır.

Bu şekilde baktığımız zaman renkler, sıcak renkler ve soğuk renkler olarak iki gruba ayrılmaktadır. Sarı, kırmızı ve turuncudan oluşan renkler sıcak renkler denilen grupta yer almaktadırlar. Başlıca soğuk renkler grubu ise mavi, mor ve yeşil olarak bilinmektedir. Sıcak renkler insanda sıcaklık hissi uyandırmaktadır.

Soğuk renkler ise bir serinlik duygusu yaşatmaktadır.

Sıcak renkler izleyeni uyarır ve neşelendirir. Fiziksel gücü, enerjiyi, dinamizmi arttırır, metabolizmayı hızlandırırken, fazla olması durumunda ise heyecan, yorgunluk, şiddet, saldırganlık yaratabilir. Trafik işaretlerinde örnek olarak görebileceğimiz gibi, tehlike ve yasakların belirtilmesinde kırmızının, dikkat, uyarı amaçlı olarak sarı rengin kullanıldığı görülür. Turuncunun dışa dönüklük, girişimcilik, sosyallik sağladığı, sarının şeffaflık, hafiflik, serbestlik duygusu uyandırdığı da ortaya konmaktadır.

Sıcak renkli cisim ve mekanların daha yakında ve büyük göründükleri bilinir. Soğuk renkler ise yatıştırıcı ve dinlendiricidir; güven, huzur, üretkenlik, sorumluluk, düzen, ferahlık, barış, özgürlük gibi duyguları çağrıştırır. Düzeni ve rahatlık duygusunu çağrıştırması nedeniyle resmi giysiler ve üniformalarda mavinin tercih edilmesi, hastane odalarında, ameliyat giysilerinde parlamayı önlemesinin yanında, negatif enerjiyi alması, güven ve huzur vermesi sebebiyle yeşilin kullanılması birer örnek olarak verilebilir.

Soğuk renkler aşırı dozda kullanıldıklarında ise kasvetli, hatta moral bozucu, bir etki yaratabilirler. Tembellik, ağırkanlılık, duygusallık uyandırabildiği görülmektedir. Işığın tamamen yutulduğu ya da yansıtıldığı birer renksizlik durumu olan siyah ve beyazın ise meydana getirdiği bazı psikolojik çağrışımlar söz konusudur.

Siyah rengi güç, tutku, otorite, ciddiyet ve resmiyeti temsil etmektedir. Beyaz rengi ise temizlik, saflık, istikrar ve teslimiyet gibi çağrışımları söz konusudur. Gelinlik ve hemşire giysilerinin beyaz olması bu masumiyet, arılık ve hijyen duygusuna dayanır.

Renklerin ve objelerin algılanan ağırlığı, mekanlarda geçirilen sürenin uzun ya da kısa hissedilmesi üzerinde de etkili olduğu saptanmıştır. Ağırlık etkisinin kırmızı, mavi, turuncu, yeşil, sarı gibi bir sıralamayla azaldığı belirtilmiştir. Bunun dışında yapılan tahminler de sıcak renklerin hakim olduğu mekanlarda geçen zamanın gerçek sürenin üstünde olduğu, soğuk renklerle renklendirilmiş mekanda geçirilen sürenin ise gerçek sürenin altında kaldığı yönünde olduğu görülmektedir.

Renklerin insanda yarattığı psikolojik etkilerin iyi bilinmesi durumunda, etkisi güçlendirilmiş mekanların elde edilebilmesi kolaylaşacaktır. Renklerin, mimaride kullanımında, bilinen özelliklerin özenli bir denge içinde göz önüne alınarak değerlendirilmesi gerekir. Bir renk, eşyayı olduğundan daha büyük gösterirken, duvarlarda kullanıldığında odayı olduğundan daha küçük gösterebilmektedir.

Renklerin insanın duygusal yaşamını etkileme özelliği de, mimaride sürekli kullanılır. Çünkü renkler, insanların duyu organlarındaki algılamayı etkiler. Herhangi bir eşya herhangi bir renkle sert görünürken, diğer bir renkle yumuşak görünebilmektedir.

Emin Çakır

Bir diğer yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.