Graffiti: Sanat mı Suç mu ?
Yazımızın içeriği halen daha bazı kesimler için sanat bazı kesimler için de suç olarak kabul gören graffiti. Geçmişi tarih öncesi dönemlerde yapılan duvar resimlerine dayandırılan graffiti, günümüzde oldukça yaygın bir sanat haline gelmiştir. Diğer sanat dallarına nazaran daha çok insanın içindeki asi ruhu dışa vurduğu bir sanat dalıdır.
Graffiti kelimesinin İtalyanca “graffiare” kelimesinden türediği söylenmektedir.
Graffiti, duvarlara, binalara veya diğer yüzeylere yapılan renkli ve yaratıcı çizimler, yazılar veya resimlerdir. Genellikle sokak sanatı olarak bilinir ve birçok farklı tarz ve teknik içerebilir. Graffiti, toplumsal mesajları iletmek, sanatçının kendini ifade etmek veya sadece çevreyi süslemek amacıyla yapılabilir. Bazı insanlar için bir sanat olarak kabul edilirken, diğerleri içinse yasa dışı bir faaliyet olarak görülebilir.
Graffiti büyük çoğunlukla resim ve çeşitli yazılarla duvarlara camlara ve bazı yerlerde trenlere yapılmaktadır. Graffiti yapmak için sprey boya, fırça veya marker gibi uygun malzemeler ve farklı renkler ve boyalar kullanılabilir.
Kökeni mağara resimlerine kadar dayanmakla beraber 1940’lı yıllar başlangıç kabul edilmektedir. II. Dünya Savaşı sonrası Almanya’yı doğu ve batı olmak üzere ikiye ayıran Berlin Duvarı’na protesto amaçlı yazılan yazılar graffitinin fiilen başlangıcı kabul görmektedir.
1960’lı yılların sonuna doğru ABD’de hip-hop ve rap kültürü dahilinde görülmüştür. Kişilerin kendilerine has taglerini belirleyerek bunları duvarlara yazmaya başlamasıyla yaygınlaşmaya başlamıştır. “Taki183” tagini kullanan bir kişinin yazılarının altına bunu imza olarak atmaya başlaması insanların bu sanata olan ilgilerini önemli ölçüde arttırmıştır.
Graffiti sanatını diğer sanat dallarından ayıran bir diğer önemli nokta da kişinin çok yetenekli olmasının beklenmiyor olmasıdır. Başlangıç olarak fazlaca sketch çizmek ve harflerin formunu değiştirerek düzenli bir çalışma sistemi oturtulması halinde öğrenilebilir bir sanat dalıdır.
Graffiti, sadece bir sanat formu değil aynı zamanda bir ifade biçimi ve sokak kültürünün bir parçasıdır. Sanatçılar, duvarlara, tren vagonlarına veya diğer yüzeylere renkli ve yaratıcı eserlerini bırakarak kendilerini ifade ederler. Graffiti, toplumsal mesajlar, politik duruşlar veya kişisel duygular gibi birçok konuyu ele alabilir. Bu sanat formu, sokakları canlandırır ve insanları düşünmeye teşvik eder. Graffiti, sınırları zorlayan ve farklı perspektifleri sunan bir sanat formudur.
Burada bahsetmiş olduğumuz tren vagonlarının boyanması graffiti sanatçılarının buralara kendi taglerini yazmaları bunları farklı şehirlerde ki insanların görmeleri graffiti sanatının gelişmesinde ki önemli etkenlerdendir. Graffiti sanatçıları bir nevi bu şekilde birbirleriyle haberleşmişlerdir. Bununla beraber stilleri ve isimleri de yayılmaya başlamıştır.
Stil ise graffiti sanatçılarını birbirinden ayıran bir unsurdur. Graffiti sanatçıları kimi zaman yazı üzerine çalışmalar yaparlarken, kimi zaman ise karakter çalışmaları yaparlar.
Graffiti sanatı ile ilgili bazı terimlerde mevcuttur. Bunlardan da kısaca şu şekilde bahsedebiliriz: “Writer” graffiti sanatçılarına verilmiş bir isimken, “sketch” duvara yapılması planlanan grafitinin öncesinde taslak amaçlı kağıda çizilmesidir. Yine graffiti sanatçılarının sıklıkla kullandığı terimlerden diğerleri de, firstline (ilk çizgi), outline (dış çizgi), fill in (iç boyama), highlights (parlama) şeklindedir. Daha bu tarz da birçok terim graffiti sanatçıları tarafından kullanılmaktadır.
İlk ortaya çıktığı zamanlarda graffiti yapan kişiler büyük çoğunlukla erkek olurken zaman ilerledikçe kadın graffiti sanatçılarının sayıları da git gide artmış ve artmaya devam etmektedir. Graffiti kültürü içerisinde geçen terimlerden bir tanesi de “bunny” kelimesidir. Bu da kadın graffiti sanatçılarına verilmiş isimdir.
Graffiti sanatını kaleme aldığımız bu yazıda dünya çapında önemli bir yeri olan Banksy’den bahsetmemek olmazdı. Banksy gerçek kimliği bilinmeyen İngiltere merkezli bir graffiti sanatçısıdır. Graffiti denildiği zaman kesinlikle akla ilk gelen isimlerden biri Banksy’dir. 90’lı yıllardan beri graffiti sanatı ile uğraşan sanatçının dünyaca ünlü birçok eseri mevcuttur. Kırmızı Balonlu Kız, Çiçek Atıcı, ve Köle İşçi gibi eserler Banksy’nin ünlü eserlerinden bazılarıdır. Keith Haring, Dmitri Vrubel, David Choe, Shepard Fairey gibi ismlerde eserleriyle graffiti sanatına damga vurmuş önemli graffiti sanatçılarıdır.
Ülkemizdeki önemli graffiti sanatçılarına baktığımızda ise Turbo, MET, Besk, Bakeroner, Dukstill, Semiok, Stak, Zone ve ismini hatırlayamadığım niceleri graffiti sanatının Türkiye’de gelişmesinde önemli rol oynamışlardır. Halen daha da sokaklarımıza renk katmaktadırlar.
Sanat, herkesin farklı bir şekilde yorumlayabileceği bir konudur. Graffiti de bir sanat formudur ve birçok insanın yaratıcılığını ifade ettiği bir platform sağlar. Herkesin farklı ilgi alanları ve zevkleri olduğu için bazı insanlar graffitiyi sevmeyebilir, ancak herkesin farklı fikirleri ve tercihleri olduğunu anlamak önemlidir. Önemli olan saygı duymak ve farklılıklara açık olmaktır. Sanatın çeşitliliği ve herkesin farklı görüşlere sahip olması güzeldir, değil mi?
Emin Çakır
Kaynakça
