Arınma Gecesi Gerçek mi Oluyor: Haiti

Sencer Dergi 13 Mart 2024

0 51 3 dakika okuma süresi

Amerika kıtasının en fakir ülkesi, aynı zamanda dünyanın en yoksul ülkelerinden biri olan Haiti’de işler çığrından çıkmaya başladı. 2010 yılında yaşadığı büyük depremin ardından bir türlü toparlanamayan Haiti bundan sonraki en büyük insani kriz ile karşı karşıya.

Temmuz 2021 yılında öldürülen Cumhurbaşkanı Jovenel Moise’den sonra (Ülkede bulunan çeteleri kınamaya başladıktan sonra evinin önünde Kolombiyalı paralı askerlerin tarafından gerçekleştirilen suikast sonucunda ölmüştür.) oluşan iktidar boşluğundan faydalanan çeteler ülke içindeki faaliyetlerini ve nüfuzlarını daha da fazla artırmıştır.

Ülke o günden bu yana Moise tarafından atanan başbakan Ariel Henry tarafından yönetilmektedir. Seçilmiş bir isim değil de atanmış olması ve söz verdiği seçimler gerçekleşmediği için ülkede Henry’e karşı gittikçe büyüyen bir muhalefet de oluşmaktadır.

Olayların Başlaması ve Günümüz

Artan muhalefetin lideri görebileceğimiz insan ise “Barbekü” lakaplı Jimmy Cherizier. Moise’nin partisi ile bağları olduğu bilinen Cherizier, Başbakan Henry’e en başından beri karşı çıkmaktadır. Aynı zamanda Cherizier, Moise suikastını yanındakilere ve takipçilerine “meşru şiddet” diye tarif ettiği eylemlerine teşvik etmek için kullandı. Bu teşvik üzerine genel olarak görülen saldırılar özellikle başkent Port-au-Prince’te daha da vahşileşti ve yağma olayları arttı. Okullar ve hastaneler bu çatışmaların neticesinde kapandı ve 100 bine yakın insan Haiti’yi terk etmek zorunda kaldı. BM İnsani Yardım Koordinatörü Ulrika Richardson’un raporlarına göre başkentin yüzde 80’i çete kontrolü altında bulunmaktadır. Yine Richardson’un raporuna göre 2022 ve 2023 arasında kadınlar ve genç kızların çetelerin hedefinde bulunması sebebi ile cinsel şiddetin yüzde 50 oranında arttığı da vurgulanmaktadır.

Jimmy Cherizier basın açıklaması yapıyor.

Tüm bunlara karşı Başbakan Henry ise yaşananları önlemek için uluslar arası bir destek çağrısında bulundu. Henry destek çağrısından sonra Kenya’ya gidip Haiti’ye 1000 polis konuşlandırmasını istedi.

Başbakan’ın bu çabalamalarını da kendi yararına kullanan Cherizier, yabancı güvenlik güçlerinin ülkeye gelmesinin sebebini Başbakan’ın konumunu sağlamlaştırmak için olduğunu beyan etmektedir.

Cherizier o günden bu yana kendinin “gayrimeşru” bir lideri devirmeye çalışan bir “devrimci” olduğunu söylüyor. 1 Mart’ta yaptığı açıklamada “Ariel Henry ile savaşmaya devam edeceğini” söylemiş ve “savaşın gerektiği kadar süreceğini” söylemişti.

2 Mart 2024 günü ise çeteler en büyük olaylardan birini başlattı ve başkent Port-au-Prince ve Croix des Bouquets’te iki hapishaneye baskın düzenledi. Baskın sonucunda 4 bin 700 mahkum serbest kaldı. (3800 kişinin bulunduğu Ulusal Cezaevinde baskınlardan sonra 100 kişi kaldı.)

Haiti’de görev yapan Uluslar arası Kurtarma Komitesi’nden Serge Dalexis, Cherizier’in 1 Mart Cuma günü yaptığı açıklamadan beri polis karakollarının çetelerin kontrolüne geçtiğini ve de çok sayıda polis memurunun hafta sonu öldürüldüğünü aktarmıştır.

Uluslar arası Kriz Grubu’nda Haiti Uzmanı olarak görev yapan Diego Da Rin ise yaptığı açıklamada krizin daha da kötüleştiğini çünkü yakın zamana kadar rakip olan çetelerin güçlerini birleştirdiğini yazmaktadır.

Cherizier açıklamalarına ek olarak sivil halka silahlı çete üyelerini gördüklerinde korkmamalarını onlara zarar vermeyeceklerini, amaçlarının sadece hükümeti devirmek olduğunu söylese de çete üyeleri birçok vatandaşı evlerini terk etmeye zorladı ve evlerini yıktı.

Ülkede anarşinin devam etmesinin sebeplerinden bir tanesi de 11,5 milyon nüfusa sahip olan Haiti’de polis sayısının sadece 9 bin civarında olması ve silah envanterlerinin, çetelerin envanterine yetmemesidir. (Çetelerin elinde ABD’den satın alınan ve ülkeye yasa dışı yollar ile sokulan yeni ve ağır silahlar bulunmaktadır.)

Dün yayınlanan haberlere göre ise çetelerin uluslararası havalimanına da saldırı düzenlemesi ile içeriden ve dışarıdan tüm uçuşlar iptal edildi. Bu nedenle Başbakan da yurt dışı seyahatinden sonra ülkesine geri dönemedi. ABD üzerinden Haiti’ye geçmeye çalışsa da gidemedi ve komşu ülke olan Dominik Cumhuriyeti de izin vermeyince Başbakan Porto Riko’da mahsur kaldı.

Tüm bunların sebebi olarak Haiti’de sağlık sistemi de çökmenin eşiğine geldi. Haiti Devlet Üniversitesi Hastanesi’ne bakıldığında etrafta hiçbir sağlık görevlisine rastlanmamakta. Hastanenin içerisinde hastaların yanında çürümeye yüz tutmuş cesetler bulunuyor.

Cherizier son açıklamasında “Ariel Henry istifa etmez, uluslar arası toplum onu desteklemeye devam ederse, sonu soykırımla bitecek bir iç savaşa girişmek zorunda kalacağız” dedi.

Dehşeti artıran en büyük olay ise Haitili insanların yamyamlığa başlamasının düşünülmesidir. Bir gözdağı mı, yoksa gerçekten yamyamlık mı? olduğu tam bilinmeyen ve gerçekliği teyit edilen bir video bir videoyu sona bırakıyorum. Umarız ki en kısa sürede olaylar sakinleşir ve insanlar huzura kavuşur.